معماری اسلامی: مسجد آبی و ایاصوفیه در استانبول

مسجد آبی و ایا سوفیا دو ساختمان مشهور و با شکوه در منطقه سلطان
احمد استانبول هستند. از نظر اهمیت و جذب توریست قابلیت
این را دارد که شهر کوچک جداگانه ای باشد تا جزوی از شهر بزرگ
ترکیه، اما مردم محلی به دیدن شلوغی و گردشگران متعدد در خیابان
های محله خود عادت کرده اند. در گذشته تجار از این جمعیت بهره مند
شدند و منبع اصلی درآمد و تجارت را به گردشگری تبدیل کردند. با
بازدید کنندگانی که به دنبال اطلاعات دقیق و حقایق تاریخی در مورد
یکی از مکان های دیدنی و نمادین ترکیه هستند، نمایندگان مسافرتی و
راهنمایان تور با تقاضای زیادی روبرو میباشند. 

طبیعتاً، به عنوان میراث جهانی یونسکو، جای تعجب ندارد که این دو
جواهر برنده جایزه چرا برجسته و مشهور شده اند. گردشگرانی که
درباره این مقاصد فرهنگی خوانده اند، مستقیماً در مقابل یکدیگر،
جاذبه هایی هستند که باید برای بازدید از آنها در صف های طولانی
برای ورود بایستند. امروزه این ساختمان ها مقصد گردشگری هستند.
اما تاریخ آنها قرن ها به طول می انجامد و آنها را به دو
امپراتوری بزرگ و دو دین برجسته متصل می کند. 

درباره مسجد آبی و ایا صوفیه 

ایا صوفیه:‌ در گذشته کلیسا و موزه ، امروز مسجد 

این کلیسا برای اولین بار در سال ۳۶۰ بعد از میلاد مسیح، در زمان
حکومت بیزانس ساخته شد، اما ۱۱۷سال بعد، افراد محلی در شورش آن را
ویران کردند. بازسازی بلافاصله با مرمت فرسودگی های جزئی ایجاد
شده در طول سالها آغاز شد. امروز ساختمانی باشکوه را می بینیم.
فرض بر این است که وقتی امپراتوری بیزانس در سال ۱۴۵۳ به فتح عثمانی سقوط کرد، اولین بنایی که آنها
تخریب کردند کلیسای مقدس بود. با این حال، سلطان محمود دوم، پس از
اجازه دادن به سربازان برای غارت آن، تصمیم به تبدیل آن به مسجد
گرفت. 

شاید به علت بینظیرث بودن ساختار معماری و گنبد سقفی، که بزرگترین
جهان بود، آنها فقط نمادهای مسیحی مانند نقاشی های دیواری و مجسمه
های مذهبی را حذف کردند. این نقطه عطف به اولین مسجد امپراتوری
قسطنطنیه تبدیل شد و ۵۶۵ سال دیگر را به عنوان مکان عبادت برای
اسلام گذراند و جایگاه وی را در تاریخ قسطنطنیه نشان داد. تا سال
۱۹۳۵، که امپراتوری عثمانی سقوط کرد. جمهوری تازه ترکیه که به
عنوان مرد بیمار اروپا شناخته می شود، آخرین سلطان حاکم را اخراج
کرد. ترکیب دلپذیر معماری بیزانس همراه با نمای اسلامی باعث شد
دولت تازه تاسیس آن را به موزه رسمی تبدیل کند. 

در سال ۲۰۲۰، جمهوری ترکیه اعلام کرد، کاربری جز مسجد را غیر
قانونی اعلام کرد و کاربری آن به مسجد برگردانده شد. رئیس جمهور
ترکیه رجب طیب اردوغان این تصمیم جنجالی را تأیید کرد. این
ساختمان عنوان یونسکو را حفظ خواهد کرد و از بازدیدکنندگان
استقبال خواهد کرد – برخلاف ساکر کور پاریس. با عبور از درها به
داخل فضای داخلی، بازدید کنندگان وارد سالنی بزرگ می شوند که سقف
آن گنبدی شکل است. پلاک های خوشنویسی اسلامی چشم نواز، توجه مردم
را بیشتر از نقاشی های دیواری مسیحی کشف شده در هنگام تبدیل موزه
جلب میکند. با عبور از سالن اصلی، پله سنگی مارپیچ بازدید کنندگان
را به طبقه بالا و بهترین دیدگاه این ساختمان مقدس می برد. 

مسجد آبی با شکوه 

از ایا صوفیه، پیاده از طریق پارک به طور مستقیم در مقابل آن، به
مسجد آبی می رسید. با عبور از مغازه های سوغاتی و کتابفروشی ها،
هشت پله سنگی به درگاهی قوسی شکل منتهی می شود که در سمت راست با
نیمکت ها و شیرهای آب احاطه شده است تا مسلمانان قبل از ورود
بتوانند وضو بگیرند. از درگاه قوسی، بازدید کنندگان به حیاط بزرگی
می روند که گربه ها در آن آزادانه پرسه می زنند، با بیخیالی گویی
صاحب خیابان های استانبول هستند. با در آوردن کفش های خود قبل از
ورود به فضای داخلی، تابلویی به مسافران یادآوری می کند که سکوت
را رعایت کنند، اما در بعضی مواقع افرادی که یا اهمیتی نمی دهند
یا نمی دانند که در یکی از قدیمی ترین و بزرگترین مساجد ترکیه ایستاده اند،
باعث سر و صدا زیر گنبد میشوند. بنایی که نمادی از معماری عالی
عثمانی است، بخشی از الهام معماری آن از ایاصوفیه بیزانس روبروی
آن سرچشمه می گیرد. 

ساخته شده در سال ۱۶۱۶، تقریبا ۴۰۰ سال بعد؛ همزمان به عنوان مکان
عبادت و جاذبه های گردشگری فعالیت می کند. نام آن از هزاران کاشی
آبی رنگ که در سقف داخلی تزئین شده اند، برگرفته شده است، اما
افراد محلی نیز به دلیل اقامه نماز، آن را سلطان احمد جامی می
نامند. به نظر می رسد که مقامات مسجد و افراد محلی که از آن برای
نماز استفاده می کنند، تحت تأثیر انبوهی از گردشگرانی که در ورودی
و حیاط جمع می شوند، قرار نمیگیرند. آنها از مردان می خواهند
شلوار بپوشند و بانوان سر، بازوها و پاهای خود را بپوشانند. ورودی
رایگان است، اما کمکهای مالی برای نگهداری و تعمیر از طریق صندوق
اهدا در نزدیکی ورودی را می پذیرند. 

این دو ساختمان استانبول از جاذبه های گردشگری محبوب هستند اما
بسیار بیشتر از جاذبه توریستی قدمت و ارزش دارند. آنها نماینده سه
شهر هستند. بیزانس، قسطنطنیه و هم اکنون کلانشهر جهان وطنی
استانبول. آنها نمونه های کاملی از مبارزات انسان برای قدرت را
نشان می دهند و داستانی از چگونگی درهم آمیختن ادیان پیشرو در
جهان را بازگو می کنند.

بیشتر بدانید:‌ محله قدیمی سلطان احمد محل
گردشگری و توریستی جذاب و پیاده روی با اماکن دیدنی بسیار است. از
دیگر بناهای تاریخی و جاذبه های گردشگری در فاصله پیاده روی می
توان به کاخ توپکاپی، مجموعه ای گسترده و اولین خانه ترکهای
عثمانی هنگام حمله به قسطنطنیه اشاره کرد. هیپودروم که در نزدیکی
قرار دارد، فقط چند ستون قابل مشاهده دارد اما آن را به عنوان
محیط اجتماعی امپراتوری بیزانس پیش بینی می کند. با بالا رتن از
پله های سنگی، به آب انبار باسیلکا می رسیم، که در فیلم جیمز باند، از
روسیه با عشق نمایش داده شده است. مسافرانی که تاریخ را دوست
دارند باید به موزه باستان شناسی بروند، در حالی که با فاصله کمی
از آن، بازار بزرگ، یکی از بزرگترین و قدیمی ترین بازارهای جهان و
مکانی عالی برای خرید سوغاتب قرار دارد.  

بیشتر درباره منطقه فتحیه: مسجد آبی و ایا صوفیه در
منطقه فاتیح قرار دارد و دارای گنجینه های باستانی دیدنی فراوانی
است. در این مقاله، درباره مکان های دیدنی بحث میکنیم. از خانه
های رنگارنگ بالات و فنر تا خرید در هفت تپه و مساجد، بهترین
راهنمای اطلاعاتی برای افرادی که دفعه اول سفر میکنند، آورده شده
است. 

بسفر زیبا: استانبول به دو قاره مجزا توسط تنگه بسفر
تقسیم می شود. این بخش از دریا در داستان تاریخی خود نقطه عطف
مهمی قرار داشته است، اما حتی این روزها، وضعیت خود را به عنوان
نجات دهنده جوامع محلی و جاذبه های گردشگری برتر حفظ می کند.