برخلاف تصور عموم که ترک‌زبانان آذری به‌راحتی امکان یادگیری زبان ترکی استانبولی را دارند؛ شاید یادگیری ترکی استانبولی کمی برای این افراد دشوار نیز باشد. تفاوت ترکی استانبولی با ترکی آذربایجانی در بسیاری زمینه‌ها قابل ملاحظه است؛ آشنایی با تفاوت زبان ترکی آذری و استانبولی برای علاقمندان یادگیری این دو زبان و مدرسین این حوزه مفید است؛ زیرا درک بهتری از قواعد و ساختار جمله را برای این افراد فراهم می‌کند. به‌این‌ترتیب در ادامه این متن چند تفاوت اساسی موجود میان زبان ترکی آذری و استانبولی را برای آشنایی بیشتر با این دو زبان ارائه می‌دهیم. فقط کافی است چند دقیقه برای مطالعه این مطلب آموزشی کوتاه زمان اختصاص دهید.

املا و واج‌شناسی؛ یکی از تفاوت‌های ترکی آذری و استانبولی

برای بررسی تفاوت نوشتار زبان ترکی آذری و استانبولی توجه به تاریخ ظهور این دو زبان موثر خواهد بود. در سال ۱۹۲۸ استفاده از حروف لاتین برای نوشتار زبان ترکی استانبولی تصویب شد؛ تا قبل از این تاریخ از حروف عربی برای املای کلمات ترکی استانبولی استفاده می‌شد. بااین‌حال چنین تغییری در ترکی آذری دیرتر اتفاق افتاد؛ ازاین‌رو املا این دو زبان در برخی موارد با یکدیگر متفاوت هستند. زبان آذربایجانی در سال ۱۹۴۰ با تغییرات اندکی در حروف لاتین اقتباسی از زبان ترکی استانبولی، حروف لاتین را برای خود رسمی کرد.

یکی از کلیدی‌ترین فرق‌های زبان ترکی آذری و استانبولی داشتن نوشتار ارقام مختلف است. تفاوت در نوشتار زبان‌های ترکی آذری و استانبولی در انواع کتاب اموزش زبان ترکی استانبول کاملا مشهود است. برای مثال در هنگام یادگیری کلمات احتمالا چند مورد مهم از تفاوت‌های نوشتاری این دو زبان ترکی را مشاهده خواهید کرد.

وجود حروف صدادار متفاوت؛ یک تفاوت ترکی استانبولی و آذری

یکی از مهم‌ترین تفاوت‌های زبان ترکی آذری و استانبولی وجود حروف صدادار متفاوت است. از آنجایی‌که تفاوت میان حروف صدادار در دو زبان ترکی آذری و استانبولی باعث تغییر گویش و لهجه می‌شود؛ توجه به منابع مورد استفاده برای آموزش زبان ترکی استانبولی رایگان بسیار اهمیت دارد؛ چراکه همه منابع و کلیه مدرسین شاید به‌خوبی با این تفاوت‌ها آشنایی نداشته باشند. حروف صدادار در این دو زبان با هم تفاوت‌هایی دارند که برخی از آن‌ها را در ادامه نوشته‌ایم:

• حرف ترکی آذری o معادل حرف ترکی استانبولی u
• حرف ترکی آذری ö معادل حرف ترکی استانبولی ü
• تغییر حرف ترکی استانبولی ü به حرف ترکی آذری ¡

تفاوت در حروف صدادار این دو زبان را شناختیم؛ اکنون نوبت به بررسی تفاوت حروف بی‌صدا در دو زبان ترکی استانبولی و آذری رسیده است. در ادامه چند تفاوت ترکی آذری با استانبولی در حروف را مطالعه کنید: این دو زبان با هم تفاوت‌هایی دارند که به برخی از آن‌ها در ادامه اشاره می‌کنیم:

• حرف ترکی استانبولی x به حرف ترکی آذربایجانی K تغییر می‌کند.
• حرف ترکی استانبولی t در آخر کلمات به حرف آذری d تغییر می‌یابد.
• حرف ترکی استانبولی ç در آخر کلمات به حرف آذری c تغییر می‌کند
• حرف ترکی استانبولی p در آخر کلمات به حرف آذری b تغییر می‌یابد.
• حرف ترکی استانبولی k در آخر کلمات به حرف آذری g تغییر می‌کند.

علاوه‌بر موارد گفته شده، در زبان ترکی استانبولی در ابتدای برخی از کلمات صدای “ı” وجود دارد. این صدا را در ابتدای کلمات در زبان آذری نمی‌ببینید و این صدا به صورت ” i” تغییر کرده است.

تفاوت در حروف الفبا؛ زبان ترکی آذری سه حرف بیشتر دارد

یکی از تفاوت‌های اساسی میان زبان‌های ترکی آذری و استانبولی بیشتر بودن تعداد حروف الفبای ترکی آذری است. این زبان ترکی سه حرف بیشتر از الفبای ترکی استانبولی دارد. تفاوت الفبای زبان ترکی نسبت به استانبولی داشتن سه حرف Ə، Q و X  است. هر یک از سه حرف نام‌برده شده صدای «ع»، «ق» و «خ» می‌دهند. با در نظر گرفتن فقط سه حرف بیشتر در الفبای زبان ترکی می‌توان گفت که ۹۰ درصد الفبای این دو زبان شبیه یکدیگر هستند.

پسوند مشتق و ضمایر؛ دو تفاوت مهم میان زبان ترکی آذری و استانبولی

پسوندهای مشتق در هر دو زبان با یکدیگر مشابه هستند، بااین‌حال در زبان آذری اغلب حروف بی‌صدای واک‌دار با برخی از پسوندها استفاده می‌شوند؛ در مقابل زبان ترکی استانبولی از هر دو گونه‌ی واک‌دار و بی‌واک استفاده می‌کند.

در ایران نیز گویش‌های ترکی اردبیل و ترکی تبریز و ترکی زنجان با هم تفاوت‌هایی دارند که گویای تفاوت در پسوند مشتق است. همچنین با مطالعه جملات مهم ترکی استانبولی از منابع آموزشی مختلف برای زبان ترکی آذری و استانبولی متوجه این تفاوت‌ها خواهید شد.

تفاوت در استفاده از پسوند فعل؛ یک تفاوت مهم میان ترکی آذری و استانبولی

پسوندهای شخصی مورد استفاده با فعل «بودن» در زمان حال در برخی از اشخاص تفاوت اندکی با هم دارند.

• پسوند اول شخص مفرد در زبان آذری: yam، (y)əm
• پسوند اول شخص مفرد در ترکی استانبولی: y(ım)، -(y)im، -(y)üm
• پسوند دوم شخص در زبان آذری: san، sən
• پسوند دوم شخص در زبان ترکی استانبولی: sın، sin، sun، sün
• پسوند اول شخص جمع زبان آذری: y)ıq، (y)ik، (y)uq، -(y)ük)
• پسوند اول شخص جمع در زبان ترکی استانبولی: y)ız، (y)iz، (y)uz،-(y)üz)

زمان گذشته‌ نقل‌قولی، گذشته ساده در ترکی استانبولی، آینده، شرطی، افعال لازم در هر دو زبان به یک شکل و با استفاده از همین پسوندها صرف می‌شوند.

دایره واژگان؛ یک فرق میان زبان ترکی و استانبولی

اکثر واژگان در دو زبان ترکی استانبولی و آذری مشترک هستند. بیشتر کلمه‌های موجود در زبان ترکی آذری ریشه در زبان آذربایجانی دارند؛ ازاین‌رو برخی از کلمات ترکی آذری در استانبولی وجود ندارد یا معنایی متفاوت از یکدیگر دارند. به‌طورکلی می‌توان ۶۰ درصد کلمات زبان‌های آذری ترکی و استانبولی را یکسان دانست؛ بااین‌حال ۴۰ درصد باقی‌مانده نقش بسیاری را در تعیین نوع گویش و لهجه مردم دو منطقه می‌گذارند.

برای آشنایی بیشتر با دایره واژگان هر دو زبان، مطالعه کتاب داستان ترکی استانبولی و آذری را در برنامه خود قرار دهید. در کنار کلاس‌های دوره‌ای، فیلم‌های آموزشی و کتاب های قواعد زبان از مطالعه کتاب داستان غافل نشوید. چراکه بعضی از لغات فقط در کتاب‌های داستان به کار برده می‌شوند؛ ازاین‌رو به افزایش دایره واژگان شما کمک خواهد کرد.

تفاوت در ساختار جمله؛ تفاوتی مهم میان ترکی استانبولی و آذری

ساختار جمله در دو زبان ترکی آذری و استانبولی تفاوت‌های متعددی با یکدیگر دارند. یکی از مشهودترین این تفاوت‌ها داشتن ساختار پرسشی متفاوت است. معمولا ساختار جمله پرسشی در زبان ترکی استانبولی از قواعد بیشتری نسبت به زبان ترکی آذری پیروی می‌کند. در استانبولی از mi-mı-mu-mü برای ایجاد جملاتی با ساختار پرسشی استفاده می‌کنند. در حالی که چنین قاعده خاصی برای جمله‌بندی در ترکی آذری وجود ندارد.

در ترکی آذری جمله‌های پرسشی باتوجه‌به تن صدا تعیین می‌شوند؛ درست همانند سوال‌ کردن در زبان فارسی که در بعضی موارد نیازی به رعایت کردن قاعده خاص نیست.

زبان ترکی آذری و استانبولی لهجه متفاوتی دارند

همان‌طور که گفتیم الفبای زبان ترکی آذری حروف «خ» و «ق» اضافه  نسبت به ترکی استانبولی دارد؛ ازاین‌رو لهجه ترک‌زبانان آذری کمی خشن‌تر از ترک‌های استانبولی به نظر می‌رسد. تفاوت لهجه این دو زبان ترکی هنگام شنیدن صدای چند دقیقه‌ای از نحوه صحبت کردن افراد کاملا مشهود است. ازاین‌رو یکی از تفاوت‌های اساسی میان ترکی آذری و استانبولی را می‌توان یکسان نبودن لهجه دانست.

یادگیری زبان ترکی استانبولی؛ گامی مهم برای شناخت تفاوت‌های این زبان با ترکی آذری

در این مقاله به بررسی چند تفاوت‌ زبان ترکی آذری و استانبولی پرداختیم. تفاوت در ساختار جمله، تعداد الفبای زبان، تفاوت در ساختار جمله، تفاوت افعال در زمان‌های مختلف و لهجه و گویش از مهم‌ترین فرق‌های زبان ترکی آذری و استانبولی است.

اگر چند فیلم یا کتاب داستان زبان ترکی استانبولی مشاهده و مطالعه کرده باشید، درک این تفاوت‌ها برایتان راحت‌تر خواهد بود. اگر سوالی در مورد یادگیری زبان ترکی استانبولی و پیدا کردن بهترین منابع آموزش دارید، با ما در قسمت کامنت ها به اشتراک بگذارید تا در سریع‌ترین زمان ممکن پاسخگویتان باشیم.